13 Haneli Barkod Neyi Gösterir? Batch Kod Nedir ve Nasıl Sorgulanır?

Günümüzde alışveriş alışkanlıklarımız hızla değişti. Online mağazalar, sosyal medya üzerinden satış yapan butik işletmeler ve global e-ticaret platformları sayesinde artık dünyanın herhangi bir noktasından ürün sipariş etmek mümkün. Ancak bu kolaylık beraberinde ciddi bir sorunu da getirdi: sahte ve taklit ürünlerin piyasaya karışması. Özellikle gıda, kozmetik, ilaç ve bebek ürünleri gibi hassas kategorilerde sahte ürünler yalnızca maddi kayıp değil, aynı zamanda sağlık açısından da büyük risk taşır.

Tüketicilerin bu riski en aza indirmek için kullanabileceği en önemli araçlardan ikisi barkod ve batch kod bilgileridir. Barkod, ürünün ticari kimliğini temsil eden, satış ve lojistik süreçlerinde kullanılan evrensel bir kod sistemidir. Batch kod ise ürünün üretim partisini, yani “hangi tarihte, hangi tesiste, hangi koşullarda üretildiğini” gösteren özel bir numaradır.

Bu iki kod doğru şekilde incelendiğinde, tüketici hem ürünün orijinalliğini hem de tazeliğini kontrol edebilir. Ancak burada önemli bir nokta var: Barkod tek başına ürünün kesinlikle orijinal olduğunu garanti etmez. Çünkü barkod bilgisi sahte ambalajlara da basılabilir. Bu nedenle barkod bilgilerini GS1 veri tabanı veya üretici sorgulama sistemleri üzerinden doğrulamak ve batch kod ile karşılaştırmak gerekir.

Bu makalede, 13 haneli barkodun yapısını, hangi bilgileri içerdiğini, batch kodun ne anlama geldiğini ve bu bilgileri nasıl sorgulayabileceğinizi adım adım anlatacağım. Ayrıca sahte ürünleri tespit etmede bu iki kodun birlikte nasıl kullanılabileceğini, uluslararası standartlara göre nasıl oluşturulduklarını ve gerçek hayattan örneklerle nasıl yorumlanacağını öğreneceksiniz.

13 Haneli Barkod Nedir?

13 haneli barkod, teknik adıyla EAN-13 (European Article Number), dünya genelinde en yaygın kullanılan barkod standardıdır. Bu sistem, ürünlerin uluslararası ticaret zincirinde benzersiz şekilde tanımlanmasını sağlar ve GS1 adlı uluslararası standart kuruluşu tarafından yönetilir. EAN-13 kodları yalnızca satış sürecinde değil, stok takibi, lojistik yönetimi, fiyatlandırma ve veri analizi gibi birçok alanda kullanılır.

Bir EAN-13 barkod, makine tarafından okunabilen sayısal bir kimliktir. Barkod okuyucular, üzerindeki siyah-beyaz çizgileri ve altındaki rakamları tarayarak ürün bilgisine ulaşır. Bu bilgiler, perakende satış noktalarındaki veri tabanlarıyla eşleşir ve kasada otomatik olarak fiyatın ekrana yansımasını sağlar.

13 haneli barkodlar yalnızca perakende ürünlerde değil, kitaplar, dergiler, ilaçlar, gıda ürünleri, elektronik eşyalar gibi çok geniş bir ürün yelpazesinde bulunur. Her barkod, ürünün belirli özelliklerini dolaylı olarak yansıtır: hangi ülkede kayıtlı olduğu, hangi üreticiye ait olduğu ve hangi ürünü temsil ettiği gibi.

Ancak barkodda yer alan ülke kodu, ürünün üretildiği ülkeyi değil, barkod numarasının kayıtlı olduğu ülkeyi gösterir. Yani Türkiye kodu olan 869 ile başlayan bir barkod, Çin’de üretilmiş bir üründe de bulunabilir; bu durum barkodun orijinalliğini tek başına doğrulamaz. İşte bu yüzden barkod bilgisi her zaman batch kod ve üretici sorgulamasıyla birlikte değerlendirilmelidir.

13 Haneli Barkod Neyi Gösterir?

13 haneli bir EAN-13 barkod, dört bölümden oluşur: ülke kodu, üretici kodu, ürün kodu ve kontrol hanesi.

Ülke Kodu (İlk 3 Hane)

Barkod numarasının hangi ülkede kayıtlı olduğunu gösterir. Örnekler:

• 869 → Türkiye
• 400–440 → Almanya
• 690–695 → Çin

Üretici Kodu (4–5 Hane) : GS1 tarafından üreticilere özel atanır.

Ürün Kodu (4–5 Hane) : Üretici tarafından her ürün için ayrı belirlenir.

Kontrol Hanesi (Son Hane) : Mod 10 algoritmasıyla hesaplanır. Hatalıysa barkod geçersizdir.

EAN-13 Barkod Yapısı

Örnek Ülke Kodları

Not: Ülke kodu üretim yerini değil, barkodun kayıtlı olduğu ülkeyi gösterir.

Batch Kod Nedir?

Batch kod, bir ürünün üretim partisini tanımlayan özel bir numara veya harf-rakam kombinasyonudur. Ürün ambalajında, genellikle son kullanma tarihi yakınlarında bulunur.

Batch kodlar, özellikle gıda, ilaç, kozmetik gibi sektörlerde kritik öneme sahiptir. Bir kalite sorunu olduğunda, üretici bu kod sayesinde yalnızca etkilenen parti ürünleri geri çağırabilir.

Örnek formatlar:

• AB1234 → “A” tesis, “B” hat, “1234” tarih bilgisi
• 230415A → Yıl-Ay-Gün + üretim hattı

Batch kodun eksik, silik veya standart dışı olması sahte ürün işareti olabilir.

Barkod ve Batch Kod Nasıl Sorgulanır?

1. GS1 Resmi Veri Tabanı – Barkod numarasını girerek üretici bilgisi sorgulanır.
2. Üretici Web Sitesi – Barkod ve batch kod girilerek üretim bilgileri öğrenilir.
3. Mobil Uygulamalar – Barkodu okutarak ürün bilgisi alınabilir.
4. Batch Kod Kontrolü – Üreticiye özel formatta üretim tarihi ve parti bilgisi doğrulanır.

💡 En doğru sonuç: Barkod ve batch kodu birlikte kontrol etmek.

Sahte Ürünleri Anlamada Barkod ve Batch Kodun Rolü

• ✅ Barkod EAN-13 formatına uygun olmalı
• ✅ Batch kod net, tutarlı ve üretici formatına uygun olmalı
• ❌ Kodlar uyumsuzsa sahte ürün ihtimali yüksektir
• 💡 Özellikle ilaç, gıda, bebek ürünleri gibi sektörlerde kontrol hayati önem taşır

Özet ve Öneriler

• Barkod, ürünün ülke kodu, üretici bilgisi ve ürün numarasını verir.
• Batch kod, üretim tarihi ve parti bilgilerini gösterir.
• İkisini birlikte kontrol etmek, orijinallik doğrulamasında en güvenilir yöntemdir.
• GS1 veri tabanını kullanın.
• Üreticiye doğrudan sorun.
• Ambalaj ve baskı kalitesine dikkat edin.
• Güvenilir satıcılardan alışveriş yapın.